Een ijskoude douche.

Rillend werd ik wakker in Dakar. Zelfs het foeilelijke Chineese fleeche deken had me niet warm gehouden.

Niets deed me denken aan de warmte van Bamako, niet de geuren, niet de kleuren en niet de aarde. Geen veranda, geen i ni soroma, geen gefrituurd ontbijt.

Het zand is hier blank, de lucht vochtig en de taal hard. Flitsend glimmende auto's, mensen en schoenen, paraderen over het gladde asfalt.

Terwijl de zoute zeewind het zand door de straten sleepte en de zoveelste taxi mij de weg afsneed, dacht ik met heimwee terug aan Bamako. Aan de mensen, de taal, mijn wandelingen langs de Niger..., die tussen al die drukte in in kalme stromingen zijn weg, net als ik dwars door Bamako boomde.

De eeuwig brandende Afrikaanse zon, nu achter de wolken, maakte het niet veel beter. Na een korte wandeling keerde ik terug naar het hotel waar ik ondanks de hete(!) douche, koud bleef.

Ik denk dat ik had verwacht Bamako weer te vinden maar nu in plaats van de Niger een zee. Maar Dakar is Bamako niet en de zee geen Niger.

Inmiddels ben ik gewend aan deze nieuwe stromingen van wind, zee en zand. De taal blijft een raadsel maar daar heb ik me bij neergelegd.

De stad heb ik me net als Bamako eigen gemaakt. Op mijn vierde dag vond ik de kracht om het hotel echt te verlaten en het centrum van Dakar op te zoeken. Verrassend warm, bleken de mensen, straten, kleuren en sfeer van deze eerst zo grauw ogende stad.

Geen rode aarde maar zeker ook Afrika. Terwijl ik langzaamaan de stad in mij op begon te nemen die me meer en meer leek te bevallen, stuite ik op het kantoor van de Dak Art biennale. Met niets te verliezen liep ik naar binnen en rolde zo het kantoor van de general directeur binnen. Ik deed mijn verhaal, kreeg een nummer en de maandag erop had ik een gesprek met de beheerder van, Village des arts in Dakar.

Ik heb het over twee weken geleden. Het was een leuk gesprek met een geweldig einde; de komende drie maanden ben ik artist in residence in het Village des arts! Ik kon mijn geluk niet op, in een ommuurd oud arbeiders dorp niet al te ver van het centrum, woon en werk ik nu in mijn eigen atelier tussen 50 ander beeldende kunstenaars.

Hoewel het s'avonds nog steeds koud is, word ik alleen nog rillend wakker van de zin in een nieuwe dag en alles wat het me brengen kan.

De wereld, nog steeds oneerlijk, laat voor mij zowaar de zon weer schijnen. En hoewel ik Mali niet vergeten ben, voel ik me niet schuldig meer dat ik hier ben en de kans heb gekregen te doen wat ik doe.

So long... farewell... auf Wiedersehen...??!

Even voelde ik me als één van de kinderen uit de familie von Trapp. In het holst van de nacht besluit de voltallige familie te vluchten voor de Nazi's. In hoopvolle stilte proberen ze hun geliefde Oostenrijk te verlaten. Ze worden gesnapt en gedwongen naar hun concert begeleid waar ze net voor hun tweede ontsnappingspoging, 'So long farewell' zingen...

De film eindigt , gesierd met het melodramatische nummer 'climbe every mountain'en het beeld van de (ultiem perfecte) familie die lopend door een (even perfect) berglandschap hun vrijheid tegemoet lopen.

(Voor iedereen die geen idee heeft waar ik het over heb, hieronder een korte samenvatting van dit fragement.)

At the concert, the von Trapps sing an elaborate version of 'Do-Re-Mi'. Then Max brings out the Captain's guitar, and he sings 'Edelweis', in which Austria's national flower becomes a declaration of loyalty to the country itself. Max asks for an encore and announces that this is the von Trapp family's last chance to sing together, as the honor guard waits to escort the Captain to his new command. While the judges decide on the prizes, the von Trapps sing 'So Long, Farewell', leaving the stage in small groups. Max then announces the runners-up, stalling as much as possible. When he announces that the first prize goes to the von Trapps and they do not appear, the Nazis start a search. The family hides at the Abbey, and the Nazis do not find them until Rolf comes upon them. He calls his lieutenant, but upon seeing Liesl, he reports that he has found no one. A nun tells them that the borders have been closed. They flee over the mountains (the Alps) as the nuns reprise 'Climb Ev'ry Mountain'.

Goed, nu werd ik niet achtervolgd door troepen gewapende Duitsers, liet ik mijn (Malinese) familie achter en ontbreken in mijn versie zowel de nonnen als het heldhaftige fragment waarin ik te voet een enorm berglandschap over steek......

Toch deed mijn vertrek uit Bamako me hieraan denken. De problemen in Mali stapelde zich in hoog tempo op.

Optrekkende rebellen in het noorden van Mali, staatsgreep, plunderende militairen, avondklok, 'huisarrest', blokkades in het centrum, nieuwe dreiging sluiten van grenzen (dit keer van omringende landen) toenemende onrust onder de bevolking, en het advies aan alle buitenlanders indien mogelijk Mali te verlaten, zorgden ervoor dat ik de knoop doorhakte; Ik vertrek.

Dat was zaterdag. Met het oog op de eventuele blokkade van de grenzen, kocht ik een ticket voor de eerste bus naar Dakar die nog diezelfde avond vertrekken zou.

En daar zat ik dan, op een geimproviseerde bank van gesloopt automeubilair met op mijn schoot, mijn enige reistas + 2kg popcorn een thermos gefrituurde vis, patat, gebakken banaan en 1,5 liter thee opgedrongen door mijn familie, tussen ruziemakende Afrikaanse vrouwen, stapels bagagge, en horloge verkopers.

De overdekte ruimte die uitzicht bood op de bedrijvigheid van het gare routiere, had als middelpunt een tv met daarboven een loshangende luidspreker die onverstaanbare oproepen uitbraakte. De tv en luidspreker leken een kansloze strijd om aandacht te voeren en de ander te overstemmen. Uit de beelden van de tv kon ik opmaken dat Amadou Sanogo (de leider van de militaire staatsgreep) wederom de tv sierde. Strak in uniform vergezeld door een gevolg van ander militairen die als een soort steunpilaren de achtergrond opvulde. Onder de andere passagiers werd druk gediscuseerd, ik daarentegen deed mijn oordopen in verdween even inde klassieke wereld van Mstivlav Rostropovich.

Eindelijk werden de passagiers voor Dakar omgeroepen en stampte het hele gevolg zich in de bus. Een groot gedeelte van de stad bleef vanwege stroomuitval onverlicht, alsof iedereen al vertrokken was. Rijdend door de donkere straten verdween Bamako al snel uit zicht.

Na een lange hobelige weg ben ik gisternacht aangekomen in Dakar. Ik zit hier wel goed en vind ongetwijfeld ook hier mijn weg.

Ik kan alleen maar hopen dat het in Mali ook goed komt. Zo'n mooi land met zulke prachtige mensen, en dan dit. Het is niet eerlijk.

Van Ouagadougou naar Bamako

Ook deze bus zouden ze in Nederland al in de tijd van Noach's ark hebben afgeschreven maar hier legt hij nog mooi honderden kilometers zuchtend en puffend af.

Wapperend in de boom als een vlag met meerdere wimpels, verwelkomen honderden zo niet duizenden zwarte plastic zakjes, mij en mijn mede reizigers van de Diarra transport bus. Na een moeizame klim rollen we rustig de berg af.

Bamako! Ik ben er weer, en kan het niet helpen ook van de vuilnis hopen te genieten die hier tot de horizon reiken. Ondanks al zijn smerige afvalhopen, zwerfvuil en open riolen, ben ik me hier helemaal thuis gaan voelen.

Dan slaat de bus ineens rechtsaf, een onverharde hobbelweg op waardoor de kippen naast mij gestresst beginnen te kakelen. Misschien omdat (ze beseffen dat) met het eindoel nabij, hun einde ook weleens dichtbij zou kunnen komen.

Bij het opengaan van de deuren komt de hitte mij genadeloos tegemoet. Samen met zo'n 20 taximannen die allemaal duwen, trekken en schreeuwen om aandacht. Ik prop mezelf zo snel mogelijk in één van de taxi's en begin aan het laatste stuk van deze lange en vermoeiende reis.

De even antieke taxi heeft het nog moeilijker en pruttelt met veel moeite de heuvel op. Hij slaat onderweg meerdere keren af, maar gelukkig bezwijkt hij slechts een paar straten voor mijn kasteel en hoef ik niet ver te lopen.

Onderweg word ik herkend en snellen meteen twee kinderen toe om mijn bagage over te nemen.

Eenmaal door de poort wordt ik hartelijk begroet. Ik slof de veranda op waar ik me nestel in mijn favoriete fauteuil. Ik ben thuis en niets lijkt te zijn veranderd..

Hoe is de zon in Frankrijk?

Ik haal mijn schouders op, geen idee. Even wordt ik niet begrijpend aangekeken. Dan lijkt er een lichtje te gaan branden, aah! Vous êtes Americain?

Nee ook al niet. Teleurgesteld geeft hij het op. We zitten uit te rusten in de schaduw van het postkantoor in Ouagadougou. Ik besluit me over mijn irritatie van de bijna dagelijks gestelde vraag, Français ou Americain? heen te zetten en alsnog te antwoorden.

De reactie op een Nederlandse Nationaliteit is eveneens voorspelbaar....Schijnbaar komen we in Nederland om van de zuivel(producten) en koeien.

Begin me het toch steeds meer af te vragen; waar zijn toch al die koeien?

Daar boven op de heuvel

Woont sinds enkele weken een echte toubabou. Inmiddels neemt de nieuwsgierigheid iets af. Ze kennen mijn naam, weten mijn achtergrond en de reden van verblijf.

Elke ochtend heb ik mijn ritueel, ik sta rond 7uur op en schuifel in mijn boubou de veranda op, waar ik in één van de verschoten roodfluwelen fauteuils plaatsneem. Ik sla de schapen gade, die het komende half uur even vrij mogen rondrennen.

A ni soroma, ik wordt vanuit de deuropening begroet. I ka kené? Sumo go doe? Bien dormir?

Dit ritueel ga ik in de loop van de ochtend nog veel herhalen. Na mijn ontbijt en douche begeef ik me naar de school. BONJOUR MONSIEUR! BONJOUR MONSIEUR! Klinken de schelle stemmen van de kinderen.

Samen met de kinderen probeer ik een interessante les te organiseren, zodat ze zich goed kunnen uitleven.

S'avonds op de veranda komt iedereen bijeen. Eén ding is zeker, Ainsino gaat dood. Hij heeft een mysterieuze terminale ziekte. Als hij (eindelijk) dood gaat, komt vast alles weer goed tussen Rosie en Gustavo! Die hebben nu alweer een hele tijd een enorme huwlijkscrisis.

Het is één van de gesprekken op de veranda over onze favoriete Braziliaanse serie, Redemption. Helaas is Ainsino overleden en werd iedereen inderdaad gelukkig, met als slot het einde van onze serie.

Wat te doen nu dit ritueel is verdwenen? Gelukkig vult de tijd zich hier vanzelf weer in en is iedereen het vorige weer vergeten.

Toubabou toubabou

Schreeuwend, dansend en zwaaiend staat een groepje kinderen in een dorp nabij Bamako ons toe te juichen.

Ik zit achterop bij Mohamed op de moto. Trots laat hij mij zijn stad zien. Terwijl ik doodsangsten uitzit achterop de gamele brommer op de hobelige zandpaden, verteld Mohamed honderduit in half Frans/Bambara en her en der wat Engels over Mali. Kippen, koeien, ezels en geiten lopen zonder op of omkijken over het pad. Mohamed toetert en cirkeld om ze heen. Ik hoop dat de toer snel ten einde komt....

De eerste dag bij de jardin de enfants begint met een typisch toubab moment. Bij mijn binnenkomst in het lokaal beginnen twee jongens, Boubacar en Mamadou spontaan te krijsen. Met angstige ogen, brullende stemmen en een plasbroek voor Mamadou, worden de twee de klas uitgesleept en onder de boom op de binnenplaats wat bedaard.

De eerste keer een toubab/blanke zien is nou eenmaal eng.

De volgende dag is Mamadou er niet en Boubacar, inmiddels aan mij gewend groet uitbundig. De eerste kunstklas gaat van start, de kinderen kleuren en krassen in de nieuwe schriften. Een paar potloden sneuvelen omdat ze worden aangezien voor snoep.

Vol trots wordt her en der monsieur! geschreewd en een tekening getoond. Doodop van de 53 kleuters verlaat ik na de les het schoolplijn.

Bye bye!! Hoor ik terwijl ik de poort doorga. Morgen de leerlingen van 6 en 7 jaar. Ik hoop dat die rustiger zijn en minder huilen.........

Kambufo en bon anee! FIJN NIEUWJAAR!

Kerst in Afrika

Snotterend loop ik de azaar libre service supermarkt binnen.. De airco loeit en overal zijn dure geimporteerde westerse goederen te koop. Buiten is het 34°C maar hier binnen waan ik me in een waar winter wonderland. Overal hangt kleurige kerstversiering, en in het koelvak liggen chocolade kerstballen verpakt in papier met rendieren en kerstmannen.

Even besef ik me weer dat het december is, en mijn verkoudheid voelt 'normaal'.

Eergisteren gesproken met twee organisatoren van het Kanaga collectief. Een Belgische organisatie die werkzaam is hier in Mali.

De komende tijd ga ik me inzetten voor een nieuw samenwerkings project van dit collectief. Het project is: Jardin d'enfant 'Muso Jigi' gelegen in een achterstandswijk van Bamako.

De Jardin in zowel een school als opvanghuis voor kinderen in de buurt. Waar ik me met neme mee bezig ga houden, is de creatieve ontwikkeling van de kinderen. Hieronder voor de geintereseerden nog wat extra informatie over het project;

http://www.kanaga.be/mali.htm#jardin

Aanstaande zaterdag heb ik een afspraak met de stichster van de school, Mariam Touré en ik denk dat ik ergens de week erop ga beginnen.

Ik heb er zin in! Groeten aan ieder daar en alvast hele fijne feestdagen en een fijn nieuwjaar!

Jeroen

Le Peul d'Europe,

15 12 2011 Donderdag, Bamako

Le Peul d'Europe,

Mijn derde dag hier in Bamako en ik voel me als een klein kind. Telkens iets meer ontdekkend. Van de wieg naar de box, kruipend richting lopen.

Van kamer naar kamer, de gang in waar tree voor tree de trap wordt beklommen.

De trap brengt me naar buiten, waar de carpoort is. Het hek maakt het veilig en zorgt ervoor dat de hardheid van de tegels dragelijk zijn. De lucht, kleuren, geuren en geluiden, ik kan en wil er niet omheen.

De straat eerst in de verte komt steeds dichterbij. Tot aan de containers daar kan ik zijn. Grenzend opzoekend, beweeg ik me voort. In de gaten houdend dat het schelpenpaadje nu nog niet mag! Daar is het gevaarlijk, die lijdt naar water, park en een in bladeren verhulde duisternis.

Terwijl steeds meer dingen op zijn plek vallen en meer en meer mogelijk wordt, dienen vrienden en ander vervoer zich aan.

Een step, een skatbord, een kleine trapauto... Al snel maken ze plaats voor de driewieler. De straat wordt kleiner.

Andere wegen, paden voegen zich toe, het proces is in gang gezet.

Het bovenstaande project in Sareseni is helaas door de veranderde veiligheidssituatie in bepaalde delen van Mali, voor mij niet meer mogelijk.

Een ontzettende tegenvaller waar ik nu enkele weken van op de hoogte ben. Gelukkig dienen nieuwe projecten zich al aan en ben ik voorlopig hier in Bamako, helemaal op mijn plaats!

Doucement en soms ook niet, maak ik kennis met de mensen, taal, cultuur en het leven hier.

Ik vind het geweldig!

A bientôt et Cambè,

Jérôme